De zin en onzin van uitzendbureaus, bemiddelaars en detacheerders in de zorg

Door Lesly Baidjoe (Directeur)

Regelmatig worden collega’s benaderd door intermediairs in de zorg; meestal detacheerders of uitzendbureaus. Het begint vaak met de openingszinnen; zit je wel op je plek? Wil je eigen regie over je tijden? Kom dan werken voor een bureau. Sommige van deze bureaus durven te vermelden in hun slogan; jij zorgt voor de ander, wij voor jou. Hiermee impliceren zij dat een zorgaanbieder niet voor zijn werknemer staat. Een schrikwekkend USP.

Het overhalen van de zorgverlener gaat zelfs nog verder. Na een tweede gesprek wordt een auto van de zaak aangeboden. De detacheerder vindt dat een gedetacheerd persoon minstens een half uur reistijd mag hebben. Daarom bieden ze een trendy Volkswagen Polo die ze uiteraard tegen bijtelling privé mogen rijden. De reiskosten worden natuurlijk meegenomen in het uurtarief/marge die de zorgaanbieder moet betalen.

In mijn onderzoek naar deze bureaus heb ik diverse gesprekken gevoerd. Er is niks mis met deze bedrijven, en ze doen het niet opzettelijk. Het is een verdienmodel dat in hun branche wel past. In het begin van de jaren 20 ontstond het zogeheten arbeidsbureau, wat de conjunctuurverschillen in diverse branches opving. Zoals in de tuinbouw, industrie en het toerisme. De noodzaak van het arbeidsbureau paste toen wel in die tijd.

 Helaas ontmoet ik de laatste tijd veel bestuurders die moe zijn. Uitgeput door continu ‘aan te staan’. Die voor hun eigen gemoedsrust zelfs bereid zijn om de kostprijs van 71 euro per uur te betalen voor een Vig-er. En vervolgens weinig mandaat geven als het gaat om de cao-onderhandeling, omdat ze tegen een omzetplafond en kostprijzen aanlopen.

Je verwacht dat iemand van 71 euro per uur (incl. btw) over behoorlijk wat ervaring beschikt. In de praktijk blijkt dit anders. De medewerker die het uitzendbureau aan me voorstelde moest haar examen nog doen. Zij koos ervoor om nu al via het bureau te werken omdat ze na het behalen van haar studie meer ervaring wilde opdoen. Daar is op zich niks mis mee. Maar hoe kun je dan als zorgaanbieder de keus maken om iemand met zo weinig ervaring veel meer te betalen dan je huidige, ervaren personeel? Gaat kwaliteit en goed werkgeverschap ten onder als het om continuïteit en groei moet gaan? De verhoudingen groeien hierdoor alleen maar schever.

Terug naar de kandidate. Ze was dus net niet afgestudeerd en had geen ervaring in de thuiszorg. Maar volgens de detacheringsmedewerker had ze thuiszorg wel van dichtbij meegemaakt bij haar opa. Goed verhaal, maar zijdelings een zorgbehoevende zien en de zorg zélf uitvoeren zijn twee totaal verschillende dingen. De vraag die bij mij luidde was dan ook; hoe rapporteert signaleert ze? Om dit te weten te komen moet zij minimaal 6 maanden op de rapportages gemonitord worden. Daarnaast had ze nog nooit een katheter geplaatst bij een vrouw, of met regelmaat intramusculair geïnjecteerd. Maar dit was allemaal wel pas afgetekend wat haar hiervoor bevoegd maakte. Ik twijfelde aan haar bekwaamheid. Uiteraard is dat mijn oordeel net zoals het mijn verantwoording is om goede zorg en continuïteit aan cliënten te verlenen.

Dan kom ik bij de gewetensvraag; is dit alles fair ten opzichte van het huidige personeel? De uitzendkracht wordt op voorhand meer betaald dan een reguliere medewerker omdat het uitzendbureau meer omzet en winst kan en mag draaien.

Terwijl wij moeten voldoen aan een omzetplafond. En overheadskosten moeten maken zoals verplichtingen bij beroepsgroepen, keurmerken en langs speciale registeraccountants moet gaan.

Met dit in het achterhoofd ben ik via Google diverse bureaus gaan onderzoeken…

Ik heb 3 grote bureaus bekeken die als intermediair actief zijn in de zorg. Waarvan 1 in 2021 is overgenomen door een Belgisch HR bureau. Dit bureau verdiende in 2021 97,7 miljoen euro, waarbij een brutowinst van 10 miljoen geboekt werd. Twee andere grote bureaus hebben in 2020 een omzet van 61,4 miljoen euro gedraaid met een winst van 5 miljoen. De omzet groeide bij alle bureaus met bijna 20%. Winstmarges van 10% is dan ook het minimale wat behaald werd. Maar hoe kan dit? Hoe kan het dat er in een enorm krappe arbeidsmarkt zoveel zorgbureaus zijn die verdienen aan de zorgsector?

Wat er ook nog bij komt kijken is het volgende. Wil je een goede uitzendkracht inlijven, dan moet je minstens 30% van het jaarsalaris betalen aan het bureau. Dit komt al snel op zo’n 12.000 euro (inclusief btw). Veel collega-zorgaanbieders hebben minstens 5 á 20 vacatures openstaan (soms wel honderden). Het vervullen van 20 vacatures zou ongeveer een kwart miljoen euro kosten. Daarbij eisen diverse detacheerders om de kracht eerst een half jaar of jaar op detacheerbasis in te zetten alvorens je de kandidaat mag overnemen.

Dit doet lijken op praktijken zoals in het voetbal. Jonge spelers worden al vroeg weggekaapt door nutteloze zaakwaarnemers. Vervolgens worden miljarden gestreken. Randstad heeft een nieuwe draai gegeven aan het personeelstekort. Ze laten de werkgever solliciteren. Maar krijgt de werkgever bij Randstad dan ook een uitkering bij ziekteverzuim? Staat er direct iemand anders klaar als de medewerker niet deugd?

De zorguitgaven stijgen volgens CBS met 8,3 procent en zullen blijven stijgen, tot wel 171 miljard in 2040.

In tijden van een pandemie is een uitzendbureau erg nuttig. Tijdens de Covid-19 uitbraak waren er veel conjunctuurschommelingen. Maar we kunnen er nu wel vanuit gaan dat er structurele problemen zijn in onze sector. Zelf was ik voorheen ook een bemiddelaar voor zzp-ers, die 5 procent van het uurtarief per uur vroeg. Dit ging tegen mijn menselijk gevoel in. Ik zag dat het oneerlijk was. Feitelijk was het geld verdienen over de rug van de werknemer en de zorgvrager.

Wie is er nu verantwoordelijk? De zorgaanbieder, de zorgverlener of de zorgvrager? Ik neem het de zorgverzekeraar en zorgkantoren kwalijk om nieuwe aanbieders zo tegen te werken. Zo zien ze dat kleine aanbieders weinig gebruik maken van externen. Externe personeelsleden hebben maar een beperkte invloed op de kostprijs, zodat deze bureaus geen positie kunnen innemen in de zorgmarkt. Enkel bij echte conjuctuurverschillen, zoals bij een pandemie of bij langdurende gaten in het rooster.

Stimuleer juist het aannemen en opleiden van personeel door kleine aanbieders. Zorgverleners kunnen na verloop van tijd meer ervaring opdoen of uitdaging vinden door gezamenlijk een netwerk te bouwen met verzorgingstehuizen of ziekenhuizen. Want met de 10 miljoen euro omzet die sommige uitzendbureaus draaien, kunnen 3000 zorgvragers voorzien worden van thuiszorg. Terwijl ze nu gezamenlijk misschien maar een derde van de mensen effectief helpen.

Wellicht een zaak voor zorgaanbieders, brancheorganisaties, Lubach en Ernst Kuijpers om zich hierover te buigen.